Adaptogeny w kosmetyce
Wiele trendów przychodzi do kosmetyki z branży spożywczej lub farmaceutycznej. Dobrym przykładem jest coraz częstsze wykorzystywanie probiotyków i prebiotyków w kosmetykach, gdzie składniki te były znane w farmacji już od dekad. Jeśli jesteście zainteresowani tym tematem zachęcamy do zapoznania się z artykułem - Probiotyki i prebiotyki w kosmetyce. Innym przykładem zaczerpniętym bardziej z rynku suplementów diety, jest powszechne już stosowanie w produktach pielęgnacyjnych oleju konopnego i CBD. Ten temat też został przez nas rozszerzonych - Konopie – jeden z popularniejszych składników ostatnich lat. Kolejny przykład to panująca w kosmetyce moda na adaptogeny - składniki, które podbiły branżę suplementów diety.
W tym artykule odpowiemy Wam na pytania (klikając w link możecie od razu przejść do konkretnego zagadnienia):
Skąd wzięły się adaptogeny?
Nie jest to twór szalonego naukowca, ani wynik eksperymentu laboratoryjnego. Istnieje też duża szansa, że adaptogeny były na świecie, zanim jeszcze pojawili się ludzie.
Adaptogenami nazywamy grupę roślin o unikalnych właściwościach. Nazwa wywodzi się z łaciny, gdzie "adapto" oznacza dostosowywać się. Wiele lat temu zauważono, że niektóre rośliny rosną w bardzo niesprzyjających dla nich warunkach. Zaczęto badać ich właściwości oraz wpływ na organizm ludzki. Ajurweda czy medycyna chińska już od lat korzysta z "magicznych" roślin, które mają drogocenny wpływ na człowieka. Te tajemnicze składniki zaczęto nazywać adaptogenami.
Nazwa adaptogeny pochodzi od łacińskiego "adapto" - dostosowywać się.
Pierwszy raz ta nazwa została użyta już w 1947 roku przez rosyjskiego uczonego Lazareva. W latach 50. ubiegłego wieku powstała nawet specjalna szkoła badającą adaptogeny. Została założona przez Berckhmana i jego wspólnika Dardymovea, którzy wspólnie stworzyli definicje adaptogenu. (Brekhman I I, Dardymov I V. New substances of plant origin which increase nonspecific resistance)
Według nich adaptogen to:
substancja pochodzenia naturalnego
musi być nieszkodliwa, nietoksyczna i może powodować jedynie minimalne zmiany w psychicznych funkcjach organizmu
musi działać niespecyficznie i wykazywać właściwości normalizujące - co oznacza, że musi działać na cały organizm, a nie na jego wybraną część i uodparniać organizm na takie czynniki jak na przykład stres
Jak działają adaptogeny?
Obecnie przyjmuje się, że rośliny adaptogenne pomagają przywrócić organizmowi homeostazę (równowagę wewnętrzną), ale nie nad stymulując, ani nie blokując jego normalnych funkcji. Adaptogeny poprawiają generalne samopoczucie, jednak nie leczą konkretnych dolegliwości. Ogólnoustrojowe działanie tych roślin opiera się na ich szerokich właściwościach, wpływających na różne układy organizmu człowieka. Występują najczęściej w postaci ekstraktów czy wyciągów. Samo stężenie konkretnych substancji aktywnych zawartych w danej roślinie nie jest aż tak skoncentrowane i ukierunkowane na konkretny problem jak w przypadku leków. Adaptogeny są uważane za bardzo dobre substancje wspomagające leczenie różnych schorzeń, jednak jeśli chcecie je używać w postaci suplementów łącznie z lekami, skonsultujcie to z lekarzem.
Adaptogeny pomagają przywrócić homeostazę, jednak nie nadstymulują ani nie blokują żadnych naturalnych funkcji organizmu, poprawiają samopoczucie, jednak nie leczą.
Adaptogeny mogą redukować zmęczenie, zwiększać wydolność organizmu, a także pomagają dostosowywać się do nietypowych czynników zewnętrznych. Dlatego były już używane w 1994 roku w suplementacji astronautów czy przez sportowców, po raz pierwszy podczas olimpiady w Monachium w 1972 roku. Mechanizm działania adaptoegnów jest różny w zależności od danej rośliny i dlatego nie do końca jest jeszcze poznany, jednak przyjmuje się, że rośliny adaptogenne stymulują rdzeń nadnerczy i pobudzają zdolność przystosowawczą organizmu i odporność na przeciążenia.
Na temat adaptogenów istniej szereg opracowań naukowych badających ich wpływ na organizm ludzki. Na popularnych serwisach skupiających różne badania naukowe typu PubMed znajdziemy kilkaset artykułów odnośnie adaptogenów. Tak samo w ScienceDirect. Jeśli chcecie zgłębić ten temat pozostawiamy Wam linki - PubMed adaptogens oraz ScianceDirect adaptogens.
Jak widzicie adaptogeny to nowość, ale tylko w świecie kosmetycznym. Substancje te były stosowane już od wielu lat, jednak głównie w aplikacji spożywczej jako suplementy.
Jakie rośliny zaliczamy do adaptogenów?
Jak już wspominałyśmy, już w latach 50-tych powstała szkoła badająca różne rośliny pod kątem działania adaptogennego. Pierwotnie z kilku tysięcy roślin wytypowano 12, które cechowały wysokie właściwości wzmacniające organizm ssaków. Obecnie coraz większej ilości roślin przypisuje się właściwości adaptogenne i ten termin zaczyna być stosowany zamiennie z "superfood", co nie jest do końca dobrą praktyką.
Prawdopodobnie znajdziecie więcej adaptogenów, jednak najważniejsze i najpopularniejsze z nich to:
Ashwagandha
Roślina o nazwie Withania somnifera, rośnie głównie w Ameryce Północnej, Indiach Pakistanie, Afganistanie czy Izraelu. W tamtych rejonach już od dawna była wykorzystywana jako preparat uspokajający. Ashwaganda posiada badania pod kątem łagodzenia objawów stresu poprzez redukcje kortyzolu. Dodatkowo roślina poprawia jakość snu oraz wspomaga walkę z bezsennością. Withania somnifera reguluje również układ hormonalny oraz immunologiczny, a także wykazuje silne właściwości antyoksydacyjne.
Cytryniec chiński
Roślina występująca głównie w Azji. Szczególnie znana jest w Chinach gdzie już w 250 roku p.n.e była wykorzystywana w lecznictwie. Nazwa rośliny Schisandra chinensi oznacza owoc pięciu smaków, ponieważ w nasionach możemy wyczuć cierpki, gorzki i słony smak, natomiast w skórce i miąższu słodki i kwaśny. Cytryniec jest często wykorzystywany w stanach zmęczenia fizycznego i psychicznego. Związki występujące w roślinie działają synergistycznie z lekami uspokajającymi oraz nasennymi. Badania wykazały, że suplementacja cytryńca potrafi nawet przedłożyć czas narkozy. Cytryniec chiński wpływa na regulację poziomu neuroprzekaźników, co przekłada się na widoczne działanie uspokajające i nasenne. Posiada również szereg badań potwierdzających jego działanie ochronne na wątrobę, a także wspomaga jej regenerację. Cytryniec był również badany pod kątem sportowców i wzrostu wytrzymałości organizmu. Okazało się, że badania wyglądają obiecująco, a probanci zaobserwowali większą zdolność do pracy oraz siłę fizyczną.
Różaniec Górski
Rhodiola rosea to roślina, którą spotkamy zarówno w Ameryce Pólnocenj, Europie, Azji, a nawet na Grenladnii. Adaptogenne właściwości różańca opierają się głownie na zwiększeniu odporności na szkodliwe czynniki środowiskowe takie jak, zanieczyszczenia, hałas czy infekcje. Roślina bogata jest w fenylopropanoidy, które posiadając zdolność podwyższania poziomu serotoniny w mózgu, co wspomaga walkę z przewlekłymi stanami obniżenia nastroju. Dodatkowo zwiększa sprawność fizyczną i umysłową, co przekłada się na większą wydajność pracy. Badania wykazały wyraźny wzrost siły mięśniowej, dlatego też jest to adaptogen szczególnie popularny wśród sportowców. Rhodiola rosea nazywana jest czasem królową adaptogenów, ze względu na swoje szerokie właściwości takie jak: działanie uspokajające, zwiększenie wytrzymałości, działanie przeciwstresowe, immunostymylujące, wspomagające procesy zapamiętywania i uczenia się, przeciwutleniające, a także ochronne dla mięśnia sercowego.
Gotu Kola (Cica)
Centella Asiatica, Gotu kola, Cica - roślina o wielu nazwach, która jeszcze niedawno przeżywała swój renesans w świecie kosmetycznym. Ze względu na jej niezwykłą popularność poświęciłyśmy jej, już jakiś czas temu całkiem osobny artykuł, który znajdziecie tutaj - CICA.
Żeń-szeń
Jest to jeden z bardziej powszechnych adaptagoneów. Nawet, jeśli nie słyszeliśmy o prozdrowotnym wpływie adaptogneów na organizm, to chyba każdy słyszał o żeń-szeniu i jego drogocennych właściwościach. Co ciekawe gatunków żeń-szenia jest około 20 i każdy z nich ma lekko inne działanie. Wszystkie jednak pochodzą z rodzaju Panax. Przyjmuje się, że wszystkie rośliny z tej grupy mają korzystny wpływ na organizm ludzki. Żeń-szeń poprawia ogólne samopoczucie, sprawność fizyczną oraz przyśpiesza przeminę materii. Należy jednak czasem zwrócić uwagę na to jaki gatunek żeń-szenia chcemy użyć bo mogą mieć przeciwstawne właściwości, jak na przykład Panax ginseng, czyli żeń-szeń chiński, który uznawany jest za stymulujący układ nerwowy, natomiast Panax quinquefolium rosnący w Ameryce Północnej będzie miał już właściwości uspokajające. Z właściwości szczególnie interesujących pod kątem kosmetyki jest jego silna aktywność przeciwrodnikowa.
Eleuterokok kolczasty
Roślinę możemy spotkać w krajach Dalekiego Wschodu, w lasach iglastych, przede wszystkim na zboczach i w dolinach. Ze względu na zawartość substancji podobnych do tych znajdujących się w gatunkach Panax, często jest nazywany potocznie żeń-szeniem syberyjskim. Swoją popularność zyskał również dzięki temu, że jest dużo tańszy od właściwego żeń-szenia. Już w latach 60. badano jego wpływ na organizm ludzki. Dziś szerokie spektrum działania ekstraktów z eleuterokoka kolczastego jest już udokumentowane i przypisujemy mu takie właściwości takie jak: przeciwbakteryjne, przeciwutleniające, immunostymulujące, immunomodulacyjne, antystresowe, przeciwzapalne i przeciwdepresyjne. Do tego adaptogen wpływa pozytywnie na procesy koncentracji i uczenia się. Co ciekawe żeń-szeń syberyjski jest też przedmiotem badań w gerontologii, czyli nauce o procesach starzenia się, a co za tym idzie i poszukiwania sposobów na spowolnienie tego procesu. Czy znaleźliśmy panaceum na młodość? Chyba jeszcze nie, ale pod względem kosmetycznym, silne właściwości antyoksydacyjne na pewno wpływają na opóźnienie procesów starzenia się komórek.
Szczodrak krokoszowaty
Roślina występująca w Europie, a także górskich terenach Syberii. W ludowym lecznictwie była wykorzystywana jako środek stymulujący, przeciwdziałający impotencji oraz wspomagający rekonwalescencję po długich chorobach. Szczodrak zawiera duże stężenia fitosteroidów (ekdysteroidy), które powodują przyrost masy ciała. Dodatkowo jako środek stymulujący jest polecany jako preparat zwiększający koncentrację.
Korzeń maca (Pieprzyca Peruwiańska)
Lepidium meyenii jest to roślina używana w medycynie ludowej w Peru już od wielu lat. Roślina ta zaliczana jest do afrodyzjaków, dzięki właściwością zwiększającymi ukrwienie narządów płciowych. Ponadto jest również szereg badań, które sugerują, że maca zwiększa libido. Badania wykazują również działanie estrogenne, przez co polecana jest dla kobiet w okresie menopauzy, regulując jej objawy. Suplementacja pieprzycy peruwiańskiej może również zwiększać liczbę zdrowych plemników u mężczyzn. Co ciekawe niektóre badania wykazały, że ekstrakty z korzenia macy mogą przyspieszać gojenie się ran , a także chronić komórki skóry przed promieniowaniem UV.
Jakie zastosowanie adaptogeny mają w kosmetyce?
Jak już wspomniałyśmy mechanizm działania adapotogenów jeszcze nie do końca został poznany. Jednak na pewno więcej badań poświęconych jest ich działaniu w momencie suplementacji, a nie stosowania bezpośrednio na skórę. Pamiętajmy, że przy aplikacji kosmetyków, każda substancja aktywna musi pokonać barierę naskórkową. I tutaj pojawia się odwieczne pytanie - ile realnie składników przedostaje się do głębszych warstw skóry.
Z pewnością stres wpływa na nasz cały organizm, ze skórą włącznie i tutaj też odciska swoje piętno. Poziom stresu bardzo często można rozpoznać po naszym wyglądzie. Jeśli adaptogeny niwelują skutki stresu, na przykład przez produkcję beta-endorfin, to również pozytywnie wpływają na naszą skórę.
Co jest pewne rośliny adaptogenne są bogate we flawonoidy, saponiny, saponozydy, polifenole, fitoekdyzony, rodiolozydy, garbniki, polisacharydy. Te chemicznie brzmiące substancje występują nie tylko w adaptogenach, jednak mają udowodnione działanie:
antyoksydacyjne
przeciwzapalne
przeciwbakteryjne
wzmacniające naczynia włosowate
Należy pamiętać, że stężenie różnych substancji będzie różne w zależności od adaptogenu, dlatego każdy będzie miał nieco inne właściwości.
Jeśli chcemy walczyć ze stresem i wzmocnić swój organizm to zdecydowanie powinniśmy bardziej rozważyć suplementację wykorzystującą adaptogeny. Natomiast kosmetyki z ta grupą roślin to na pewno nowy trend, jednak ma też swoje uzasadnienie w użyciu poprzez pozytywny wpływ na skórę.
Comments